16. Yüzyılın ortalarından itibaren Türk Çini Sanatı’nın bütün dünyada tanınmasına sebep olan “Çok Renkli Kırmızılı Sır Altı Tekniği” karşımıza çıkar. Bu teknikte ana maddesi kuvars olan çamur şekillendirildikten sonra deri sertliğine geldiğinde üzerine astar çekildiği ve ilk pişirimi yapıldığı bilinmektedir. Uygulanacak desen çini plakaya aktarıldıktan sonra desenin konturları, siyah renk ile çekilir sonra turkuaz, kobalt mavisinin tonları,yeşil ve mercan kırmızısı denilen kabarık bir kırmızı ile boyanıyordu. Daha sonra üzerindeki camsı tabakayı oluşturan sırlama işlemi yapılan karolar yeniden fırınlanıyordu. Çok uzun ve zahmetli bir uğraş sonucunda üretilebilen çinilerin günümüzde hala tam olarak yapılamamış olması üretiminin hiç de kolay olmadığını gösterir.
Çini kompozisyonlar Topkapı Sarayı’nda sanatçılar ( Ehl-i Hiref) tarafından çizildiği için son derece kaliteli idi. Bu dönemde bitkisel motifler, hatayılar, rumiler, bulut, kalyon, çintemani, insan ve hayvan figürleri (kuş,balık,aslan), Kabe tasvirleri, yarı natüralist üslup denilen grupta yer alan lale,gül,sümbül,karanfil,zambak gibi çiçekler hem çinilerde hem de seramiklerde severek kullanılmıştır. Bu çinilerle süslü ilk örnekleri Süleymaniye Camisi’nde görürüz. Rüstem Paşa Cami, Kadırga Sokullu Cami, Piyale Paşa Cami, Tophane Kılıç Ali Paşa Cami, Takkeci İbrahim Ağa Cami, Sultan Ahmet Cami, Edirne Selimiye Cami, Topkapı Sarayı’nda çok renkli kırmızılı sır altı tekniğinde çinilerin en güzel örneklerini görmek mümkündür.
Bahsi geçen dönemlerde seramik üretimi de başarılı bir şekilde devam ettirilmiştir. Porselene benzer kaliteli bir hamur, göz akı renginde astar ve çok kaliteli pürüzsüz bir sır kullanılmıştır. 15.Yüzyılda mavi-beyaz grupta Baba Nakkaş Üslubunun hakimiyeti görülür. Daha sonra mavinin tonları kullanılarak yapılan Haliç İşi (Helezoni Tuğrakeş Üslubu) seramikler vardır. Ayrıca Şam’da benzerleri çok fazla olduğu için Şam İşi denilen seramiklerde kimyon yeşili,mor,turkuaz,ve kobalt mavisinin tonları kullanılmıştır. Bu seramiklerde hatayi, rumi, yarı stilize çiçeklerin ve bulut motiflerinin yanında üslubun karekteristik özelliklerini ön plana çıkaran nar, enginar motifleri görülür.
Çok Renkli Kırmızılı Sır Altı Tekniğinde üretilen seramiklerde kontürlerde siyah motiflerin renklendirilmesinde turkuaz, kobalt mavisinin tonları, zümrüt yeşili, kahverengi ve kabarık bir kırmızı kullanılmıştır. Zengin bir form çeşitliliği göze çarpar. Tabaklar, kaseler, vazolar, kandiller, maşrapalar, kalemdan, askı topları, sürahi, ibrik, kavanoz, bardak kullanılan formlardandır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder